Stresujące wydarzenia życiowe w dysforii płciowej

Transpłciowość

to całe spektrum dotyczące tożsamości płciowych i ich realizacji, gdzie różnią się one od płci przypisanej przy urodzeniu. Transpłciowość nie jest bezpośrednio związana z seksualnością człowieka, ale przede wszystkim z jego codzienną egzystencją. Wśród osób transpłciowych można wyróżnić osoby binarne i niebinarne. Osoby binarne, to takie których tożsamość płciowa jest przeciwna wobec płci, która została im nadana przy urodzeniu. Osoby niebinarne, to takie które nie czują się wyłącznie przynależne do płci żeńskiej lub męskiej, bądź funkcjonują poza obiemami płciami. Osoby niebinarne mogą identyfikować się jako apłciowe (agender), jako neutralne płciowo (genderneutral), jako płynne płciowo (genderfluid), jako więcej niż z jedną płcią (bigender) lub zupełnie inaczej. Osoby niebinarne, tak jak binarne mogą ale nie muszą doświadczać dysforii płciowej.

Osoby transpłciowe z powodu przynależności do grupy mniejszościowej mogą doświadczać stresu mniejszościowego.

 Meyer wyróżnił 3 charakterystyczne dla niego elementy: unikalność, chroniczność oraz uwarunkowanie społeczne.

Osoby trans wśród osób z grupy LGBT+ są najbardziej narażone na dyskryminacje, odrzucenie i przemoc zarówno w środowisku rodzinnym, jak i ogólnym funkcjonowaniu społecznym. Przejawy mikroagresji, takie jak zadawanie niestosownych pytań (np. o tranzycje, deadname itp.) mogą wynikać z braku edukacji społecznej na temat transpłciowości. Problematyczne mogą również być przestrzenie, które wymagają kategoryzacji ze względu na płeć, takie jak np. przebieralnie czy toalety.

Osoby trans, aby uniknąć złego traktowania lub/i przemocy mogą wycofywać się społecznie i unikać ujawniania siebie zarówno w miejscu pracy i nauki, jak i miejscach rozrywki. Badania Emilii Skrzypczak oraz Anny Niebudek pokazują, że trudne doświadczenia i stres z nich wynikający może również dotyczyć opieki zdrowotnej.

Badania wskazują, że 49% osób niebinarnych doświadcza silnego dystresu psychologicznego związanego z poczuciem beznadziei i bezwartowości oraz 39% z nich podejmuje co najmniej jedną próbę samobójczą w przeciągu swojego życia.

Badanie przeprowadzone przez Justynę Guzik-Rais w publicznej jednostce zajmującej się tożsamością płciową w Hiszpanii, w którym udział wzięły 204 osoby doświadczające dysforii płciowej pokazało, że 50,1% badanych osób miało myśli samobójcze, które m.in. były następstwem doświadczenia bezdomności, eksmisji z domu oraz doznania agresji fizycznej lub słownej.

Członkowie grup mniejszościowych narażeni na wymienione wyżej czynniki zmuszeni są do zaadaptowania się do doświadczanych sytuacji, a to uznawane jest za źródło silnego stresu, jednocześnie mając mniejszy dostęp do zasobów pomagających w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych. Wydaje się więc, że osoby które nie wpisują się w cispłciowe standardy, ze względu na chroniczny charakter stresu, będą bardziej narażone na pojawienie się nieadaptacyjnych sposobów radzenia sobie z trudnościami, co z kolei wiąże się z pogorszeniem jakości ich życia.

Jednak, istnieją czynniki, które mają znaczący wkład w poziom postrzeganego stresu. We wspomnianym wyżej badaniu Justyny Guzik-Rais udowodniono, jak dużą rolę odgrywa postrzegane wsparcie społeczne w sytuacji doświadczania kryzysu i jego następstw w postaci myśli samobójczych. Udzielanie bezpośredniej pomocy tj. konkretne sposoby postępowania, przekazywanie informacji, udostępnianie odpowiednich narzędzi, dóbr materialnych; wsparcie emocjonalne z naciskiem na wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa, towarzyszenia, wzmacnianie poczucia ważności i zaangażowania sprzyja rozwijaniu pozytywnych strategii oraz świadomości własnych zasobów i umiejętności. Równie ważnym efektem wsparcia jest zrozumienie sensu stresorów i odczuwania życia jako mającego sens, co za tym idzie, wymagania i przeszkody, które pojawiają się na drodze życiowej odbierane są jako warte zaangażowania, natomiast siebie stawia się w pozycji osoby kompetentnej do poradzenia z trudnościami.

Promowanie bezpieczniejszych środowisk i zapewnianie odpowiedniej sieci wsparcia

nie tylko może być związane z rzadszym występowaniem myśli samobójczych ale także może prowadzić do wzrostu poczucia własnej efektywności, dzięki czemu bardziej prawdopodobne jest utrzymanie pozytywnego stanu zdrowia psychicznego przez osoby z dysforią płciową.

Guzman-Parra, J., Sánchez-Álvarez, N., Guzik, J. et al. The Impact of Stressful Life Events on Suicidal Ideation in Gender Dysphoria: A Moderator Effect of Perceived Social Support. Arch Sex Behav (2023). https://doi.org/10.1007/s10508-023-02594-7

Antonovsky, A. (1979). Health, stress and coping. Jossey-Bass.
Grabski, B., Mijas, M., Dora, M., Iniewicz, G. (2020). Dysforia i niezgodność płciowa.

Kompendium dla praktyków. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie
James, S., Herman, J., Rankin, S., Keisling, M., Mottet, L., & Anafi, M. A. (2016). The

report of the 2015 US transgender survey.

Meyer, I. H. (2003). Prejudice, social stress, and mental health in lesbian, gay, and bisexual populations: conceptual issues and research evidence. Psychological bulletin, 129(5), 674.

Schwartz, S., & Meyer, I. H. (2010). Mental health disparities research: The impact of within and between group analyses on tests of social stress hypotheses. Social science & medicine, 70(8), 1111-1118.

Sęk, H., Cieślak, R. Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.