Nietrzymanie moczu – wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego

Nietrzymanie moczu (NTM) zgodnie z definicją to mimowolny wyciek moczu, niezależny od naszej woli. Według danych epidemiologicznych choroba dotyczy 10% populacji i w większości przypadków problem ten dotyczy głównie kobiet [1]. Nie oznacza to jednak, że choroba ta pomija mężczyzn. Według Światowej Organizacji Zdrowia NTM jest szeroko rozpowszechnioną, ogólnospołeczną chorobą [2].

Według ICS (International Continence Society) wyróżniamy trzy rodzaje nietrzymania moczu:

– wysiłkowe nietrzymanie moczu [WNM; I-III stopień] – wyciek moczu podczas wysiłku fizycznego, kichania, kaszlu;

– naglące nietrzymanie moczu [NNM] – wyciek moczu poprzedzony uczuciem parcia;

– mieszane nietrzymanie moczu – wyciek moczu związany z parciem naglącym oraz wysiłkiem, kichaniem, kaszlem [1].

Najczęstszym rodzajem inkontynencji jest wysiłkowe nietrzymanie moczu: gubienie
moczu podczas aktywności fizycznej, kaszlu, kichania, śmiechu, chodzenia po
schodach, podbiegania, tańca czy współżycia [3].

Przyczyny nietrzymania moczu

Przyczyn nietrzymania moczu może być wiele, może dotyczyć kobiet w każdym wieku i być spowodowane różnymi zmianami w ciele kobiety [2].

Czynniki sprzyjające powstawaniu nietrzymania moczu to:

– ciąże i porody (szczególnie porody drogami natury i z dużą wagą urodzeniową dziecka – powyżej 4 kg);

– poród po 42. tygodniu ciąży i trwający dłużej niż 24 godziny;

– stosowanie oksytocyny w celu przyspieszenia porodu;

– uszkodzenie mięśni dna miednicy (np. przez głębokie nacięcie lub pęknięcie krocza III stopnia);

– wiek kobiety;

– operacje w obrębie jamy brzusznej i miednicy mniejszej, w tym głównie operacje ginekologiczne (np. histerektomia – usunięcie macicy) lub urologiczne (np. prostatektomia -usunięcie gruczołu krokowego);

– czynniki genetyczne;

– częste infekcje układu moczowego (często lekceważone i nieprawidłowo leczone bez kontroli lekarskiej);

– przewlekłe zaparcia;

– otyłość, nadwaga;

– przewlekłe choroby układu oddechowego (przebiegające z kaszlem, który powoduje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, np. choroba obturacyjna płuc, astma);

– leki (np. diuretyki, hipotensyjne, przeciwlękowe);

– choroby neurologiczne (udar, urazy rdzenia kręgowego);

– urazy miednicy;

– nadużywanie alkoholu [5].

Problem występowania schorzenia jest o tyle szeroki, że już przestał obejmować tylko kobiety w ciąży i po urodzeniu dzieci, ale dotyka coraz młodsze kobiety, które nie planują jeszcze prokreacji.

Leczenie nietrzymania moczu [NTM]- fizjoterapia uroginekologiczna

Leczenie nietrzymania moczu możemy podzielić na zachowawcze (m.in. fizjoterapia uroginekologiczna) i operacyjne, a wybór metody uzależniony jest od rodzaju dolegliwości i stopnia ich nasilenia. Każdej pacjentce zaleca się fizjoterapię dna miednicy jako terapię pierwszego rzutu [4], ale też jako profilaktykę wystąpienia takich dolegliwości – np. w ciąży, bezpośrednio po porodzie. Terapia mięśni dna miednicy może zmniejszyć lub zlikwidować dolegliwości związane z nietrzymaniem moczu, w zależności od stopnia zaawansowania choroby i zaangażowania pacjentki w proces leczenia.
Jako leczenie pierwszego rzutu uznaje się też trening pęcherza, który dobrze połączyć z innymi metodami leczniczymi NTM. Fizjoterapia uroginekologiczna powinna być prowadzona przynajmniej 3-6 miesięcy zanim sięgniemy po metody operacyjne [4].

Wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego

Niezależnie jaki rodzaj i stopień nietrzymania moczu występuje u pacjentki, poleca się wizytę u fizjoterapeuty uroginekologicznego celem sprawdzenia funkcjonowania mięśni dna miednicy, ale i całego ciała. Badanie mięśni dna miednicy jest istotne, gdyż ich dysfunkcja może przyczyniać się do wystąpienia nietrzymania moczu, a dodatkowo nieprawidłowe nawyki mogą pogłębiać objawy. Ucząc pacjentkę pracy dna miednicy możemy zniwelować lub zmniejszyć objawy nietrzymania moczu. Wykorzystuje się do tego badanie per vaginam, czyli badanie przez pochwę, w którym sprawdza się palpacyjnie stan mięśni dna miednicy, ale i ich funkcjonowanie. Istotna jest umiejętność aktywacji, ale i rozluźniania mięśni dna miednicy.

Oczywiście badanie nie musi być wykonane na pierwszym spotkaniu, zawsze też można posiłkować się badaniem zewnętrznym, które nie jest jednak takie miarodajne jak per vaginam. Badanie poprzedza przeprowadzenie szczegółowego wywiadu, który może dodatkowo nakierować nas na przyczynę dolegliwości.

Pacjentki o wyższym stopniu nasilenia dolegliwości, które kierowane są na operacje, również powinny przejść edukację przedoperacyjną w zakresie działania mięśni dna miednicy celem lepszego utrzymania efektu pooperacyjnego.

1. Dębiński P., Niezgoda T. Klasyfikacja nietrzymania moczu i sposoby leczenia. Przegląd Urologiczny; 2014/5 (87).
2. Wojtaszek A. NTM – NIETRZYMANIE MOCZU. ETIOLOGIA, DIAGNOSTYKA, FARMAKOLOGIA, Pielęgniarstwo Polskie 4(46), 190–192, 2012.
3. Szymanowski P., Gierat A., Szweda H., Jóźwik M. Choroby uroginekologiczne – problem społeczny. Państwo i społeczeństwo. 2017 (XVII) nr 4.
4. Interdyscyplinarne wytyczne Polskiego Towarzystwa Uroginekologicznego odnośnie diagnostyki i leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet. 2014; https://ptug.pl/algorytmy-postepowania/intersdyscyplinarne-wytyczne-polskiego-towarzystwa-uroginekologicznego-odnosnie-diagnostyki-i-leczenia-wysilkowego-nietrzymania-moczu-u-kobiet/ [dostęp 22.01.2023].

5. Maziarska M., Sobolewska A., Mościan W., Twardak I. Nietrzymanie moczu jako narastający problem społeczny. Piel Zdr Publ. 2020;10(4).