Bólowe zaburzenia seksualne kobiet

Doświadczanie bólu związanego ze współżyciem jest dość powszechne – z badań wynika, że dotyczy ono około 10-20% kobiet. Statystycznie najczęściej pojawia się u kobiet młodych oraz tych w trakcie i po menopauzie.

Kobiety, które doświadczają bolesnych stosunków komunikują następujące objawy:

– trudności z penetracją pochwy

– ból pochwy i sromu lub bóle w obrębie miednicy podczas stosunku lub próby penetracji

– lek przed pojawieniem się bólu na skutek stosunku

– wzmożone napięcie mięśni dna miednicy podczas próby penetracji

W zakresie tych schorzeń wyróżniamy pochwicę (nawracający, powtarzający się mimowolny skurcz mięśni pochwy) oraz dyspareunię (nawracający lub utrzymujący się ból narządów płciowych związany ze stosunkiem seksualnym).

Dysperunia – nawracający lub utrzymujący się ból narządów płciowych związany ze stosunkiem seksualnym.

Bólu w okolicy narządów płciowych przed, w trakcie lub po stosunku (może występować nawet kilka godzin po zbliżeniu). W poszukiwaniu przyczyn ważny jest prawidłowy wywiad lekarski, należy wykluczyć m.in. istnienie infekcje czy dermatoz, zaburzeń hormonalnych, zaburzeń lubrykacji. Ważna jest także delikatność uwzględniająca dolegliwości pacjentki.

Zazwyczaj przyczyny obejmują zarówno czynniki psychogenne jak i somatyczne. Do głównych przyczyn organicznych zaliczamy:

stany zapalne w obrębie organów rozrodczych
wulwodynię (ból w okolicy wejścia do pochwy, cewki moczowej, krocza lub odbytu bez widocznych zmian chorobowych, często występuje także świąd i pieczenie)
endometriozę

Dysperunia poporodowa a więc bolesne współżycie po porodzie dotyczy 41% w 3 pierwszych miesiącach i czasami przedłuża się. Karmienie piersią i wysoki poziom estrogenów powodują suchość pochwy, co może nasilać objawy.

Leczenie polega na zidentyfikowaniu czynników organicznych. Po ich eliminacji uznaje się, że choroba ma podłoże psychogenne i zaleca się psychoterapię.

Problemy psychologiczne, które zwykle przyczyniają się do wystąpienia objawów bólowych podczas współżycia to:

Relacja partnerska
Awersja seksualna
Ukryte tendencje homoseksualne
Lęk przed ciążą
Przebyte traumy seksualne

Wulwodynia

Wulwodynia to przewlekły zespół bólowy sromu występujący przy braku istotnych zmian chorobowych. Ból może pojawiać się spontanicznie, w trakcie badania lub stosunku, przy braku dolegliwości w codziennych warunkach. Ból opisywany jest jako kłujący, palący lub piekący.

Nie do końca poznane są przyczyny schorzenia. Prawdopodobnie są wieloczynnikowe. W leczeniu nie ma pewnej i skutecznej metody, ale często zaleca się:

Eliminację czynników drażniących (zmiana na delikatne środków do mycia, bielizna z naturalnych tworzyw, nieuciskająca, unikanie długotrwałego siedzenia, jazdy na rowerze – czynników, które mogą podrażniać srom)
Leczenie chorób współistniejących
Farmakoterapię
Stosowanie toksyny botulinowej
Środki stosowane miejscowo (maść gabapentynowa, lignokaina)
W okresie menopauzy – kremy z estrogenem
Fizjoterapię uroginekologiczną
Blokadę nerwu sromowego
Leczenie chirurgiczne

Pochwica

Pochwica jest nawracającym i utrzymującym się skurczem mięśni 1/3 zewnętrznej części pochwy, który powoduje ból i utrudnia penetrację.

Główną rolę odgrywają tu czynniki:

psychiczne: obawa przed bólem, zapłodnieniem, uszkodzeniem ciała, doświadczona przemoc seksualna, rygorystyczne normy religijne i/lub wychowawcze, cechy osobowości.
biologiczne: nadmierna suchość pochwy i zmiany w obrębie narządów płciowych

Pacjentki chorujące na pochwicę doświadczają dolegliwości bólowych podczas stosunku pochwowego, co powoduje zwiększenie napięcia mięśni dna miednicy, skurcz odruchowy.

Doświadczają silnego lęku, który często przekłada się na unikanie zbliżeń z partnerem, co z kolei rzutuje na ich dobrostan psychiczny, ocenę swojego ciała i relacje w związku.

W leczeniu po usunięci ewentualnych przyczyn organicznych, należy udać się do seksuologa, który zaplanuje dalsze leczenie:

metody behawioralne: mające na celu zmniejszenie napięcia mięśniowego i oswojenie pacjentki z lękiem. Działanie lecznicze polega na stopniowym wprowadzaniu do pochwy dilatatorów o coraz większej średnicy, oswajanie z własnymi palcami lub palcami partnera. Ta technika obniża lęk – większość pacjentek obawia się rozrywającego bólu, więc staramy się stopniowo poznawać i oswajać sytuację penetracji.
trening autogenny – prowadzący do uzyskania relaksacji neuromięśniowej, rozluźnienia mięśni, spowolnienia bicia serca, odprężenia
desensybilizacje czyli odwrażliwienie – zmiana sytuacji lękowych na neutralne i niezagrażające
wizualizację
farmakoterapię mającą na celu obniżenie lęku, zmniejszenie bólu, obniżenie napięcia mięśni okalających pochwę lub miednicy mniejszej (toksyna botulinowa, nitrogliceryna, globulki dopochwowe)
Fizjoterapię uroginekologiczna

Gdzie się udać, gdy podczas współżycia odczuwasz ból?

Dolegliwości mają źródło somatyczne lub psychiczne a często oba współistnieją. Warto potraktować problem wielodyscyplinarnie i w pierwszej kolejności odwiedzić ginekologa – warto wybrać osobę, która potraktuje dolegliwości z szacunkiem i należytą delikatnością. W naszej poradni znajdziecie listę rekomendowanych specjalistów we Wrocławiu.

Lekarz wykona pogłębioną ocenę fizykalną (przykładowo: lubrykacja, posiew, biopsja Q-tip-test, USG, MRI, laparoskopię).

Warto odwiedzić także seksuologa i poddać się pogłębionemu wywiadowi psychoseksuologicznemu (depresja, lęk, trauma, trauma seksualna, relacje partnerskie, problemy somatyzacyjne).

Należy się przygotować, że proces leczenia może okazać się długotrwały i będzie wymagał włączenia dodatkowych specjalistów.

Dbajcie o siebie.