Transpłciowość obejmuje wszelkie doświadczenia związane z niezgodnością płci nadaną przy urodzeniu, tzw. płeć metrykalna (uwzględniająca wygląd genitaliów) a identyfikacją płciową odnoszącą się do poczucia przynależności do jakiejś płci (osoby trans binarne) lub jakichś/ żadnej płci (osoby trans niebinarne).

Osoby transpłciowe stanowią grupę mniejszościową, co jest związane z doświadczaniem stresu mniejszościowego, którego cechami charakterystycznymi są unikalność, chroniczność oraz wynikanie z konfliktu między jednostką a dominującym i nieaprobującym społeczeństwem. Jednostki, których tożsamość płciowa różni się od płci nadanej przy urodzeniu są bardziej narażone na natrętne pytania ze strony środowiska, które dotyczą ich ciała, genitaliów, procesu tranzycji, co więcej są bardziej wystawione na doświadczanie dyskryminacji, nękania, prześladowania w przestrzeniach wysoce zgenderyzowanych takich jak toalety, przebieralnie.

Jednak, stygmatyzacja doświadczana przez osoby transpłciowe wykracza poza miejsca, na które narzucone są pewne zasady związane z płcią. Dotyczy ona także unikania opieki zdrowotnej z obawy przed złym traktowaniem, lekceważeniem, doświadczaniem przemocy w miejscu nauki i pracy, w komunikacji publicznej, w miejscach wymagających zakwaterowania, w środkach transportu publicznego, w miejscach rozrywki (m.in. kina, teatry, restauracje, siłownie).

Badania sugerują, że 49% osób nieprzystających do binarnego podziału płci doświadcza silnego dystresu psychologicznego związanego z poczuciem beznadziei i bezwartowości oraz 39% osób niebinarnych podejmuje co najmniej jedną próbę samobójczą w przeciągu swojego życia.

Badanie przeprowadzone przez Justynę Guzik-Rais w publicznej jednostce zajmującej się tożsamością płciową w Hiszpanii, w którym udział wzięły 204 osoby doświadczające dysforii płciowej pokazało, że 50,1% badanych osób miało myśli samobójcze, które m.in. były następstwem doświadczenia bezdomności, eksmisji z domu oraz doznania agresji fizycznej lub słownej.

Członkowie grup mniejszościowych narażeni na wymienione wyżej czynniki zmuszeni są do zaadaptowania się do doświadczanych sytuacji, a to uznawane jest za źródło silnego stresu, jednocześnie mając mniejszy dostęp do zasobów pomagających w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych. Wydaje się więc, że osoby które nie wpisują się w cispłciowe standardy, ze względu na chroniczny charakter stresu, będą bardziej narażone na pojawienie się nieadaptacyjnych sposobów radzenia sobie z trudnościami, co z kolei wiąże się z pogorszeniem jakości ich życia.

Jednak, istnieją czynniki, które mają znaczący wkład w poziom postrzeganego stresu. We wspomnianym wyżej badaniu Justyny Guzik-Rais udowodniono, jak dużą rolę odgrywa postrzegane wsparcie społeczne w sytuacji doświadczania kryzysu i jego następstw w postaci myśli samobójczych. Udzielanie bezpośredniej pomocy tj. konkretne sposoby postępowania, przekazywanie informacji, udostępnianie odpowiednich narzędzi, dóbr materialnych; wsparcie emocjonalne z naciskiem na wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa, towarzyszenia, wzmacnianie poczucia ważności i zaangażowania sprzyja rozwijaniu pozytywnych strategii oraz świadomości własnych zasobów i umiejętności. Równie ważnym efektem wsparcia jest zrozumienie sensu stresorów i odczuwania życia jako mającego sens, co za tym idzie, wymagania i przeszkody, które pojawiają się na drodze życiowej odbierane są jako warte zaangażowania, natomiast siebie stawia się w pozycji osoby kompetentnej do poradzenia z trudnościami.

Promowanie bezpieczniejszych środowisk i zapewnianie odpowiedniej sieci wsparcia nie tylko może być związane z rzadszym występowaniem myśli samobójczych ale także może prowadzić do wzrostu poczucia własnej efektywności, dzięki czemu bardziej prawdopodobne jest utrzymanie pozytywnego stanu zdrowia psychicznego przez osoby z dysforią płciową.

Guzman-Parra, J., Sánchez-Álvarez, N., Guzik, J. et al. The Impact of Stressful Life Events on Suicidal Ideation in Gender Dysphoria: A Moderator Effect of Perceived Social Support. Arch Sex Behav (2023). https://doi.org/10.1007/s10508-023-02594-7

Antonovsky, A. (1979). Health, stress and coping. Jossey-Bass.
Grabski, B., Mijas, M., Dora, M., Iniewicz, G. (2020). Dysforia i niezgodność płciowa.

Kompendium dla praktyków. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie
James, S., Herman, J., Rankin, S., Keisling, M., Mottet, L., & Anafi, M. A. (2016). The

report of the 2015 US transgender survey.

Meyer, I. H. (2003). Prejudice, social stress, and mental health in lesbian, gay, and bisexual populations: conceptual issues and research evidence. Psychological bulletin, 129(5), 674.

Schwartz, S., & Meyer, I. H. (2010). Mental health disparities research: The impact of within and between group analyses on tests of social stress hypotheses. Social science & medicine, 70(8), 1111-1118.

Sęk, H., Cieślak, R. Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.